Algemene Rechtsbeginselen

Evenredigheidsbeginsel

Getroffen maatregelen dienen niet verder te werken dan voor het beoogde doel strikt noodzakelijke: De voor een of meer belanghebbenden nadelige gevolgen van een besluit mogen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen (art. 3:4 lid 2 Awb).

Jurisprudentie

"Een regeling, die een plotseling opgelegd, drastisch verbod bevat om bepaalde veevoeders te gebruiken, is onrechtmatig, omdat er geen voorziening was getroffen ter zake van de door het verbod veroorzaakte onevenredige schade; het verbod behoorde immers niet tot de normale bedrijfsrisico's, die voor rekening van een ondernemer behoren te blijven."

"Evenredigheid tussen de getroffen maatregel en het nagestreefde doel is in ieder geval gegarandeerd door overgangsbepalingen die de voorheen onbevoegde accountants de mogelijkheid bieden toe te treden tot de beroepsgroep volgens de nieuwe voorschriften.  "

"Een regering heeft een ruime beoordelingsvrijheid om te bepalen of een maatregel in het algemeen belang is. Het Hof zal de nationale beoordeling van wat in het algemeen belang is derhalve respecteren, tenzij die beoordeling kennelijk op een onredelijke grondslag berust.
Wel moeten de eisen van het algemeen belang goed worden afgewogen tegen de benodigde bescherming van individuele rechten. Er moet sprake zijn van evenredigheid tussen de getroffen maatregel en het nagestreefde doel dat eigendomsberoving tot gevolg heeft.
Bij de bepaling of het algemeen belang en individuele belangen goed zijn afgewogen en of de maatregel niet onevenredig belastend is, speelt een rol of enige vorm van compensatie wordt geboden. Een depriverende maatregel in het algemeen belang zonder enige vorm van compensatie zal normaliter worden aangemerkt als een ongerechtvaardigde inbreuk op het eigendomsrecht."

Rechtsgelijkheidsbeginsel (Equality of Arms)

Niemand mag zonder voldoende grond gunstiger of ongunstiger worden behandeld dan anderen die in dezelfde situatie verkeren. Dit beginsel wordt in de Grondwet beschreven als: "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld."

Het beginsel van rechtsgelijkheid wordt geschaad door een keuze voor eerbiedigende of uitgestelde werking.

Legisprudentie

Rechtszekerheidsbeginsel

Het materiele rechtszekerheidsbeginsel eist de bescherming van door het objectieve recht toegekende rechtsposities.

De rechtszekerheid kan geschaad worden door een keuze voor onmiddelijke werking.

Legisprudentie

"De toevoeging 'zo nodig' brengt rechtsonzekerheid met zich mee; er moet exact bepaald worden op welke bepalingen het overgangsrecht van toepassing zal zijn.

Jurisprudentie

"De regelgever heeft bij het tot stand brengen van de overgangsbepaling de uit hoofde van de rechtszekerheid te respecteren eisen zodanig uit het oog verloren, dat die overgangsbepaling als onverbindend moet worden beschouwd. "

"De materiële wetgever (minister van OC&W) had bij het tot stand brengen van het overgangsrecht van het BWOO een belangenafweging moeten maken, waarbij bijzondere zorgvuldigheid en voldoende respect voor de rechtszekerheid van bepaalde belanghebbenden werden betracht. In redelijkheid kan niet worden geoordeeld dat hieraan is voldaan. Het BWOO had derhalve in zoverre buiten toepassing moeten worden gelaten."

"In de overgangsregeling van de Anw zijn de criteria die voortvloeien uit de eerste zin van art. 1 van het Eerste Protocol op de juiste wijze in acht genomen. Met name heeft de wetgever de hem toekomende beoordelingsmarge bij de vaststelling van wat in het algemeen belang geboden kan en moet worden geacht niet overschreden.
Eveneens aanvaardbaar is het standpunt van de wetgever dat vanuit een oogpunt van rechtszekerheid een tijdelijke en/of gedeeltelijke eerbiediging van bestaande rechten geboden is. Dat slechts een ‘volledige compensatie’ in overeenstemming met art. 1 van het Eerste Protocol zou zijn, berust op een onjuiste opvatting ten aanzien van die bepaling, welke niet zo ver strekt dat zij het een staat ten enenmale onmogelijk zou maken in bestaande (socialezekerheids)rechten in te grijpen."

 

 

Subsidiariteitsbeginsel

De gemeenschap/macht dient van de haar toegekende bevoegdheden alleen dan gebruik te maken indien het niet anders kan.

Vertrouwensbeginsel

Het vertrouwensbeginsel eist dat een bestuursorgaan door hem gewekte gerechtvaardigde verwachtingen zo veel mogelijk honoreert.

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel eist dat bestuurshandelen waarbij eenzijdig verplichtingen worden opgelegd, geschiedt op basis van een wettelijke grondslag en dat het bestuurshandelen zich conform de wet voltrekt.

Zorgvuldigheidsbeginsel

Artikel 3:2 Awb bepaalt: "Bij de voorbereiding van een besluit vergaart het bestuursorgaan de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen."

Jurisprudentie

"Het in de gemeentelijke verordening geregelde overgangsrecht is niet in strijd met de wet. Het bevat echter geen uitlooptermijn voor gevallen waarin toepassing van de verordening leidt tot verlies van aanspraken krachtens de wet.
Bij de besluitvorming in concrete gevallen zal de gemeente niet mogen handelen in strijd met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of een algemeen rechtsbeginsel. In casu is in strijd met de zorgvuldigheid gehandeld door een te krappe uitlooptermijn in acht te nemen."

Verwijzingen

Klik hier voor een overzicht van de hoofdtypen van overgangsrecht.

Klik hier om terug te gaan naar het algemene stappenplan.